Pamiątka dnia tego. Konstytucja 3 maja w zbiorach Hieronima Marka Pietrasa.

Wystawa w Muzeum Historii Kielc czynna od 26 kwietnia do 29 lipca 2012 r. Szczegóły na stronie www.muzeumhistoriikielc.pl

Do tradycji kieleckiego kolekcjonerstwa okresu międzywojennego nawiązuje Pan Marek Hieronim Pietras. Zgromadzony przez niego zbiór pamiątek obrazujących dzieło Konstytucji 3 Maja, z jednej strony świadczy o umiłowaniu ojczyzny i niepodległości przez społeczeństwo, z drugiej strony jest świadectwem dziedziczenia szczytnych zasad kolekcjonerskich, służących nie tylko własnemu upodobaniu do gromadzenia, lecz także dzieleniu się bogactwem myśli oraz idei ze współobywatelami.

Rocznice, zwłaszcza okrągłe, obchodzone wyłącznie przez emigrantów, pozostawiły po sobie liczne obiekty związane z historią Polski, jej władcami i kultem Konstytucji. Ich różnorodność świadczy o pragnieniu posiadania pamiątki z nią związanej: reprodukcji obrazu Jana Matejki, portretów autorów Ustawy, druków, nalepek, biżuterii, medali i innych obiektów, które producenci byli w stanie wykonać, aby zaspokoić zapotrzebowanie na przekaz związany z Konstytucją.
Przykładem kontynuacji tego stosunku do pamiątek jest działalność inżyniera Hieronima Marka Pietrasa. Motywowana nie tylko emocjonalnym stosunkiem do tak ważnego wydarzenia jak Konstytucja 3 Maja, lecz osobistym związkiem, z racji urodzin w Tym dniu, jak i pragnieniem zabezpieczenia pamiątek przed rozproszeniem. Czyni to poprzez ich kolekcjonowanie wymagające znacznego zaangażowania czasu i środków finansowych. Radością z ich posiadania dzieli się, w odróżnieniu od większości zbieraczy, z mieszkańcami Kielc poprzez organizację wystaw, dotychczas złożonych z medali o tematyce patriotycznej i religijnej.
Na obecnej prezentuje bardzo szeroki przegląd pokłosia kolejnych rocznic. Od dokumentów, portretów, medali, biżuterii patriotycznej, falerystyki, blankietów telegramów, nalepek, znaczków kwestarskich, plakietek na okna, książek do „cymeliów” w postaci 39 portretów polskich władców wykonanych przez grafika i malarza pejzaży Jana Wojnarskiego (1879–1937).
Najbardziej rozpowszechnione i najlepiej zachowane, ze względu na materiał z którego zostały wykonane są medale, medaliki, plakietki, broszki, wisiorki i krzyżyki. Zwyczaj upamiętniania ważnych wydarzeń w każdym państwie, spowodował wydanie sześciu medali przed likwidacją Polski. Najbardziej starannie wykonany i o bogatej treści wybito w miesiącach maj–lipiec 1791 roku w Amsterdamie stemplami rytowanymi przez Johanna G. Holtzhey’a (1729–1808). Koszt wykonania modelu, stempli i medalu przysłanego w złocie królowi pokrył Teodor Gulcher (1743–1803), kupiec i współwłaściciel domu bankierskiego „Gulcher & Mulder”. Pełnił on również funkcję burmistrza Amsterdamu. Mulder to nazwisko rodowe jego matki Anny Karoliny córki bankiera Edwardusa Muldera. Prawdopodobnie T. Gulcher był autorem napisów oraz sceny na rewersie. Napis: „Uwolniona bojaźń chlubnym sejmu dekretem 3 maja 1791” sugeruje, że medal był dowodem uznania za odwagę okazaną przez króla i naród? aktem podpisania tak rewolucyjnej Ustawy. Rok wcześniej Zjednoczone Prowincje Niederlandów pozbawiły urzędu stadhoudera (gubernatora) Wilhelma V (1748-1806) ogłaszając Republikę Batawii, co miało niewątpliwie związek z postawą T. Gulchera.
125 rocznica uchwalenia Konstytucji była szczytem euforii wobec perspektywy oczekiwanej nowej, chociaż okrojonej formy państwowości. Dla uczestników pochodów, zgromadzeń i nabożeństw grawerzy wykonali kilkanaście małych metalowych ozdób do strojów oraz pięć medali przeznaczonych głównie dla już wówczas szerokiego kręgu zbieraczy pamiątek tzw. patriotycznych.
Niepodległe Państwo Polskie było miejscem nieskrępowanych przepisami cenzury corocznych obchodów rocznic uchwalenia Ustaw Zasadniczej. W okresie międzywojennym wydano tylko trzy medalierskie pamiątki w 1923 i 1925 roku. Po 1945 roku jej motyw występował na artystycznych obiektach wykonanych techniką odlewu w brązie według projektów Stefana Momota i Józefa Stasińskiego.
Nieco więcej medali zrealizowano dla kolekcjonerów po 1980 roku w Mennicy Warszawskiej.
Polacy przypominają sobie o Konstytucji 3 Maja w dniu jej święta. Fakt, że jest on dniem wolnym od pracy, determinuje jego rolę w ich świadomości. Tylko wśród starszego pokolenia można spotkać osoby znające poza datą treści w niej spisane. W okresie prowadzonej przez władze „polityki historycznej” inne wydarzenia, głównie przegrane, bezsensowne od początku powstania, są okazją do pobudzania uczuć miłości do ojczyzny poprzez klęski.

Wystawa „Pamiatka Dnia Tego” prezentuje owoc zbierackiego życia jednego człowieka – Hieronima Marka Pietrasa z Kielc. Pośród 600 zgromadzonych przez niego przedmiotów zwiazanych z uchwaleniem Konstytucji 3 Maja oraz obchodami jej rocznic aż do lat ostatnich, znajduja się pierwszorzedne artystycznie i unikalne dzieła medalierstwa, malarstwa, sztuki ksiązki. Ale obok tych – oczywistych w muzeum przedmiotów – zbiory zaskakujace i unikalne: setki telegramów zdobionych motywami narodowymi, wydawanych na potrzeby polskich organizacji społecznych, barwne naklejki okienne uświetniające obchody rocznic narodowych, z tą najważniejszą – trzeciomajowym jubileuszem Konstytucji.

W samym centrum wystawy prawdziwe białe kruki: dwa egzemplarze podpisanych pierwodruków Konstytucji, wypożyczone przez Wojciecha Kochlewskiego – Bibliofila z Młocin. W całości spektakularne w skali, ale i kameralne w nastrojach przypomnienie jednej z naszych największych rocznic historycznych.

Hieronim Marek Pietras urodził się w Kielcach w dniu 3 maja. Projektant–inżynier. Obecnie członek Związku Narodowego Polski (Polish Nacionale Alliance).

Wystawy i ekspozycje związane z kolekcjonerstwem i bibliofilstwem:
1. Wystawa w Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, 1975 r.
2. Wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie, Oddział Książąt Czartoryskich, 1979 r., dział numizmatyczny: monety z okresu Polski Królewskiej; współudział.
3. Wystawa „Dziedzictwo Narodowe a Drogi do Niepodległości Polski”, Wojewódzki Dom Kultury im. J. Piłsudskiego w Kielcach 2003 r.; opracowanie katalogu.
4. Wystawa „XXV lat Pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II” autorstwa Kazimierza Kozioła, Muzeum Narodowe w Kielcach 2003 r.; współudział w dziale filatelistycznym i numizmatycznym.
5. Wystawa „Wizerunek Krzyża a Dzieje Narodu Polskiego z okazji obchodów Świętokrzyskiego Milenium”, Święty Krzyż, 2006 r.; opracowanie katalogu.
6. Ekspozycja na Świętokrzyskim Salonie Numizmatycznym „Niepodległość w sztuce medalierskiej” 2002 r.; ppracowanie przewodnika i informatora.
7. Ekspozycja na Świętokrzyskim Salonie Numizmatycznym „Rocznica Pierwszej Europejskiej Konstytucji”; 2003 r.
8. Ekspozycja w Muzeum Henryka Sienkiewicza, Oblęgorek, 2005 i 2008 r.
9. Współudziały w ekspozycjach: w Muzeum Historii Kielc – 2010 r. i w Narodowym Banku Polskim w Kielcach „Dni Otwarte”, 2011.
10. Ekspozycja „Na początku niepodległości” z okazji emisji przez NBP monet kolekcjonerskich; opracowanie foldera.